Ergenlikte Kendine Zarar Verme: Deri, Ayrışmanın ve Çatışmanın Aynası
Ergenlikte bedene saldırılar, yani kendine zarar verme davranışları, oldukça sık karşılaşılan bir durumdur. Bu saldırılar; intihar teşebbüsleri, yeme bozuklukları (anoreksi), madde kullanımı, deri yolma, deriyi kaşıma, deriyi çizme, saç yolma ve benzeri davranışlarla kendini gösterir.
Peki, ergenlikte bedene saldırı ile genç, aslında bize neler anlatmaya çalışıyor?
Bedene Yönelik Saldırıların Temeli: Ayrılma Çabası
Ergenlikte kendine zarar verme davranışlarının temelinde, ergenlik döneminin merkezi çabası olan ayrılma çabaları yatar. Hatta, pek çok ergenlik sorununun ilk nesnelerden (ebeveynlerden) ayrışmayla ilgili zorluklardan kaynaklandığı söylenebilir.
Ergenlik dönemi çatışmaları, birdenbire ve kontrolsüzce gerçekleşen bedensel değişimler ile tetiklenir ve bu değişimler, ergenden ayrılığı zorunlu kılar. Değişimler çoğunlukla beden üzerinde gerçekleştiğinden, bedeni kaplayan DERİ, bu dönemde ayrılığın, kimlik edinmenin, cinselliğe dair değişimlerin ve farklılaşmaların ilk izlerinin belirdiği yer olur. Bu nedenle, beden, ruhsal acının bedene yansıması ve değişimlerden doğan çatışmaların yansıtılabileceği en uygun alandır.
Kontrolü Kazanma ve Anneden Ayrılma Çabası
Ergenin sağlıklı bir ruhsal gelişim için gerçekleştirmesi gereken görevlerin en önemlisi, ebeveynlerinden ayrışmak ve yeni nesneler (arkadaşlar) edinmektir.
Ancak bazen anne, çocuğun ayrılma çabalarını destekleyemez ve ayrılmaya hazır olmayabilir. Annenin çok yakın bir ilişki kurarak, sınırları yok ederek çocukla iç içe geçmesi, ergen için oldukça rahatsız edicidir.
Önemli: Deriye yapılan kesikle anlatılmaya çalışılan şey; derisine ilk dokunan nesnesinden, yani annesinden artık ayrılmaya ihtiyaç duyduğudur. Bu, anneden ayrılma çabası ergen için fiziksel bir ifade bulur.
Annesi tarafından sürekli kontrol edilen, hayatına fazlasıyla müdahale edilen ve ilişkisinde sınırları belirsiz olan ergen, sağlıklı bir şekilde ayrışamayarak “yutulmuş” ve kontrolünü kaybetmiş hisseder. Elinde kontrol edebileceği tek bir şey kalmıştır: bedeni.
Dolayısıyla ergen, hem kontrolü elde etme hem de annesinden ayrışabilme aracı olarak bedenine döner; deriyi yolarak, kopararak, çizerek veya zayıflayarak (yeme bozuklukları).
Derinin Ayna İşlevi: Ruhun Sancılarını İletmek
Deri, bir yandan içimizi dış tehlikelerden korurken, öte yandan darbelerin izlerini (biçimiyle, rengiyle, yara izleriyle) dışarıya vurur. Aslında deri, ruhun ayna işlevini görür. Bir nevi, ruhun sancılarını, çığlıklarını ve yardım taleplerini dışarıya ileten bir yapıdır.
Ergenlikte bedene saldırı ile ergen, ötekinin bakışını, kendisine yönelik ilgisini talep etmektedir. Bu, ‘Bak, görüyor musun, acı çekiyorum’ demektir.
Unutmayın: Ergen sözle anlatamadığı zorluklarını, deriye yaptığı saldırılar aracılığıyla anlatmaya çalışır.
Edilgenlikten Etkenliğe Geçiş
Yaşadığı ani değişimler karşısında kendisini güçsüz ve çaresiz, yani edilgen hisseden ergen, etken olabilmek adına bedenine saldırır. Bu, hissettiği güçsüzlüğü, güçlülüğe çevirmeye yönelik umutsuz bir çabadır.
Özetle: Bedene ve Deriye Yapılan Saldırıların Anlamları
Bedene zarar vermenin anlamı ve deriye yapılan saldırılar, çok katmanlı mesajlar içerir:
- Anneden ayrılma çabası ve ayrışma ihtiyacı.
- Anne-Babaya yönelik öfkenin ifadesi.
- Öteki tarafından görülme ve ilgi talep etme çabası.
- Kendi kendisini sahiplenme çabası.
- Dış dünyasında edinemediği kontrol hissini bedenin üzerinde hakimiyet kurarak edinme çabası.
- Kendisini var ve canlı hissetme çabası.
- Ruhsal acılarını bedensel acılara dönüştürme çabalarıdır.
Ergenin ayrışabilmesi için uygun ortamın ve desteğin verilmesiyle, duygularını ifade edebilmesi için alan açılmasıyla, çocukluktan yetişkinliğe adım attığının kabulüne vararak üzerindeki kontrolün azaltılmasıyla bu gibi sorunlar büyük ölçüde önlenebilir.
Fakat ailenin ergenin anlatmaya çalıştıklarını duyması çeşitli nedenlerle zorlaştıysa ve ergen belli bir süredir bedenine zarar veriyorsa, uzmandan destek alınması acil bir öneme sahiptir.
Kaynak: Eksiklik, Ayrılık ve Ötesi; Filiz Torun, Ergende ayrılık çabasının aynası: Deri.