Ertelemenin Görünmeyen Yüzü: Neden Sürekli Erteliyorum ve Altında Hangi Bilinçdışı Çatışmalar Yatıyor?
Hemen hemen herkes zaman zaman işlerini erteler, ancak sürekli erteleme bir yaşam biçimi haline geldiğinde, bu durum basit bir alışkanlığın ötesine geçer. Birey, yapması gerekenlerin farkında olduğu halde, başlama eylemini sürekli adeta bir engele çarpmış gibi erteler. Bu durum, bireyin kariyer, kişisel gelişim ve ilişkiler gibi pek çok alanda potansiyelini gerçekleştirmesinin önündeki en büyük engellerden biri haline gelir.
Peki bu döngü neden kırılmaz? Genellikle motivasyon eksikliği veya disiplinsizlik olarak etiketlenen bu durum, psikanalitik bakış açısıyla incelendiğinde, kaynağını geçmişten gelen çözülmemiş derin bilinçdışı çatışmalarda bulur. Psikanalitik kuram bize Ertelenen şeyin aslında görev değil, o görevin başarıyla tamamlanmasının getireceği psikolojik yükler olabileceğini söyler.
Başarısızlık Korkusu Değil, Başarının Kendisinden Kaçınma, neden sürekli erteliyorum ?
Çoğu kişi, ertelemenin nedenini “başarısız olma korkusu” veya “mükemmelliyetçilik” olarak açıklar. Ancak bu, genellikle buzdağının yalnızca görünen yüzüdür. Daha derinlerde, kişi aslında başarılı olmaktan, tam tatmin yaşamaktan ve bunun getireceği yeni kimlikten korkuyor olabilir. Zira bir işi tamamlama anına yaklaştıkça artan kaygı, bilinçdışı olarak basılan frenin en güçlü işaretidir.
1. Haz ve Cezalandırılma İkilemi: Otokastrasyonun Rolü
Peki başarılı olmak neden korkutucu olsun ki ? Çünkü erken çocukluk dönemindeki deneyimler, bir arzunun tatmininin aynı zamanda bir yasak ihlali anlamına gelebileceğini öğretmiştir. Başarı ve narsisistik tatmin, bilinçdışında “suçluluk” ve bir cezalandırılma beklentisi ile iç içe geçmiştir.
Bu noktada devreye otokastrasyon mekanizması girer. Otokastrasyon, kişinin kendi arzu ve potansiyelini, dışarıdan bir cezaya gerek kalmadan kendi eliyle sınırlandırmasıdır. Sürekli erteleme, bu mekanizmanın bir dışavurumudur. Kişi, işi tamamlamayıp yarım bırakarak, bir yanıyla başarıyı engellerken, diğer yanıyla o başarının getireceği varsayılan cezadan da kaçınmış olur. Ne tam olarak başarırız ne de tam olarak ceza alırız. Bu, dengede kalmaya yönelik patolojik bir çabadır.
Başarının neden bir ceza getireceğini zannederiz ?
2. Görünür Olmanın ve Hasetin Yükü
Başarı, kaçınılmaz olarak görünürlük ve hedef tahtası olmak demektir.
En önde olmak, yalnızca övgü almayı değil, aynı zamanda başkalarının hasetine, eleştirisine ve yüksek beklentilerine maruz kalmayı da içerir. Ertelenen iş, kişiyi bu ağır duygusal yükten korur. İşi tamamlamayarak, kişi hem mükemmel olma zorunluluğundan kurtulur hem de başkalarının gözünde parlayan bir hedef olmaktan sakınır.
Bilinçdışı, saklanmayı ve güvende kalmayı, başarıyla gelen tehlikeye tercih eder.
3. Kaybı Erteleme Mekanizması: Canlılığı Sürdürmek
Psikanalizin bir diğer önemli bakış açısı, ertelemenin tatmin edici bir nesneyi (görev, hedef, proje) elde etme sürecini uzatma çabası olmasıdır. İşi bitirmek, o işin sonunu görmek ve potansiyel olarak o öğeden ayrılmak demektir.
Bilinçdışı, arzu edilen hedefe ulaşma eylemini sürekli uzatarak, o hedefin kaybını da ertelemiş olur. Sanki hedefe ulaşıldığında, arzu da bitecekmiş ve birey canlılığını ve heyecanını kaybedecekmiş gibi bir korku yaşanır. Eksikliğin peşinden koşan pozisyonda kalmak, bilinçdışı için bir canlılık kaynağıdır; bu nedenle tatmin anı sürekli ertelenir.
Erteleme Döngüsünü Kırmak: İlk Adım Derin Farkındalık
Erteleme, bir başarısızlık veya beceriksizlik değil, kökeni geçmişe uzanan karmaşık bir psikolojik çatışmanın dışavurumudur. Bu çatışmaların ana kaynağı genellikle, ödipal döneme dayanan ebeveynlerle rekabet, yasaklanmış arzular ve bununla ilişkilendirilen cezalandırılma beklentileridir.
Bu derinlerdeki nedenleri anlamadan, sadece dışsal zaman yönetimi teknikleriyle bu döngüyü kırmak mümkün değildir. Erteleme, kişinin arzusu, gücü ve kendini ortaya koyma cesareti arasındaki ilişkiyi sorgulamayı gerektiren bir dinamiktir.
Ertelemenizin görünmeyen tarafına dair farkındalık kazanıp bu döngüyü kırkmak için psikanalitik terapi sürecinden fayda görebilirsiniz.
Soru ve Görüşleriniz için formu doldurabilirsiniz.
Anahtar kelimeler
neden sürekli erteliyorum ?,
